Κυνήγι ελεφάντων στην Αρχαία Αίγυπτο από έναν Ακαρνάνα κι έναν Αιτωλό

    Τι σχέση μπορεί να έχει ένας Αιτωλός κι ένας Ακαρνάνας, που βρίσκονται όχι στην πατρίδα τους, αλλά στην μακρινή Αίγυπτο, τέλη του
3ου αι. π.Χ.; Τι ήταν αυτό που ώθησε τους δύο αυτούς γνωστούς ιστορικά άντρες να εγκαταλείψουν τον τόπο τους και να βρεθούν σε μια παντελώς άγνωστη για τους Έλληνες περιοχή;

    Πριν κάποια χρόνια, βρέθηκε σε άγνωστη τοποθεσία της Αιγύπτου,επιγραφή, η οποία σήμερα φυλάσσεται στο Βρεττανικό Μουσείο. Αποτελεί αναθηματική επιγραφή στον Άρη «που φέρνει τη νίκη και επιτυχίες στο κυνήγι»,υπέρ του Πτολεμαίου Δ' Φιλοπάτορος (221-205 π.Χ.), της συζύγου και αδελφής του Βερενίκης και του μελλοντικού διαδόχου, Πτολεμαίου Ε' του Επιφανούς (205- 180 π.Χ.),από  τον δεύτερο τη τάξει στην ομάδα των κυνηγών ελεφάντων, Αλέξανδρο, υιό του Συνδαίου από τα Oρόανδα της Πισιδίας, που στάλθηκε σε αποστολή στη χώρα των ελεφάντων, μαζί με τον επικεφαλής της ομάδας, τον Αιτωλό στρατηγό  (αρχηγό της αποστολής-ομάδας των κυνηγών), Χαρίμορτο.Στην επιγραφή αναφέρεται, επίσης, και ένας άλλος υφιστάμενος αξιωματούχος, ηγεμών της ομάδας Απόασις Μιορβόλλου Ετεννεύς,  καθώς και οι απλοί στρατιώτες, εκ μέρους των οποίων, καθώς και των προηγούμενων αξιωματούχων, γίνεται η ανάθεση. Η επιγραφή χρονολογείται με ασφάλεια μετά τις 8 Oκτωβρίου 209 π.Χ., ημέρα γέννησης του διαδόχου.

    Έχουμε εδώ λοιπόν, την παρουσία του Αιτωλού Χαρίμορτου (χωρίς να γνωρίζουμε από ποιο μέρος της Αιτωλίας) στην ελληνιστική

Αίγυπτο, που είναι αρχηγός μιας παράξενης και επικίνδυνης για τα δεδομένα της εποχής αποστολής, του κυνηγιού άγριων ελεφάντων.

Είναι η εποχή που οι δυναστείες των Πτολεμαίων στην Αίγυπτο και των Σελευκιδών στη Συρία, βρίσκονται σε σύγκρουση. Οι Σελευκίδες υπερτερούν στις αναμετρήσεις, λόγω των ελεφάντων που είχε το στράτευμά τους. Οι Πτολεμαίοι βασιλείς δεν είχαν τη δυνατότητα, όπως ο Σέλευκος να προμηθεύονται ελέφαντες από την Ινδία, και για το λόγο αυτό ήταν υποχρεωμένοι να εξασφαλίσουν τους απαραίτητους αφρικανικούς ελέφαντες από την Σομαλία. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, απαιτούνταν ικανοί άντρες, έμπειροι, ριψοκίνδυνοι και φυσικά να οδηγούνται από άξιο αρχηγό. Ο Χαρίμορτος ο Αιτωλός ήταν ένας τέτοιος άντρας και  όπως φανερώνει η ευχαριστήρια επιγραφή, κατάφερε να αιχμαλωτίσει άγριους ελέφαντες από τις σαβάνες της Αφρικής.

ΥΠΕΡ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ ΚΑΙ ΒΑ

ΣΙΛΙΣΣΗΣ ΑΡΣΙΝΟΗΣ ΚΑΙ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ

ΤΟΥ ΥΙΟΥ ΘΕΩΝ ΦΙΛΟΠΑΤΟΡΩΝ ΤΩΝ

ΕΚ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ ΚΑΙ ΒΕΡΕΝΙΚΗΣ ΘΕ

ΩΝ ΕΥΕΡΓΕΤΩΝ ΑΡΗΙ ΝΙΚΗΦΟΡΩΙ ΕΥΑΓΡΩΙ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΥΝΔΑΙΟΥ ΟΡΟΑΝΝΕΥΣ Ο

ΣΥΝΑΠΟΣΤΑΛΕΙΣ ΔΙΑΔΟΧΟΣ

ΧΑΡΙΜΟΡΤΩΙ ΤΩΙ ΣΤΡΑΤΗΓΩΙ ΕΠΙ

ΤΗΝ ΘΗΡΑΝ ΤΩΝ ΕΛΕΦΑΝΤΩΝ ΚΑΙ

ΑΠΟΑΣΙΣ ΜΙΟΡΒΟΛΛΟΥ ΕΤΕΝΝΕΥΣ

ΗΓΕΜΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΥΠ ΑΥΤΩΝ ΤΕΤΑ

ΓΜΕΝΟΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΑΙ

    Μια άλλη επιγραφή βρέθηκε στο Εντφού της Αιγύπτου ( Μπεχντέτ των αρχαίων Αιγυπτίων ή Απολλινόπολις των αρχαίων Ελλήνων), η οποία είναι αφιερωματική προς τον βασιλιά Πτολεμαίο Δ' και τη σύζυγό του Αρσινόη, αλλά και προς δύο από τους προεξάρχοντες θεούς της χώρας, τον Σάραπι και την Ίσιδα.

βασιλεί Πτολεμαίωι καὶ βασιλίσσηι Ἀρσινόηι, θεοῖς

Φιλοπάτορσι, καὶ Σαράπιδι καὶ

Ἴσιδι Λίχας Πύρρου Ἀκαρνάν,

στρατηγὸς ἀποσταλεὶς

ἐπὶ τὴν θήραν τῶν ἐλεφάν-

των τόδε δεύτερον.

 Είναι μια επιγραφική αφιέρωση (περίπου μεταξύ 217-209 π.Χ. ) ξανά από κυνηγούς ελεφάντων, συγκεκριμένα από τον στρατηγό

Λίχα, επικεφαλής της αποστολής. Εκεί βαθιά, στην ενδοχώρα της Αιγύπτου, κάτω από τη σκιά των πυλώνων του μεγαλοπρεπούς ναού του Ώρου, περιτριγυρισμένος από την αχανή και αφιλόξενη έρημο, ο Λίχας, μετά το πέρας της αποστολής του, προσφέρει σε κάποιο ιερό της περιοχής δώρα και μια επιγραφή ως ευχαριστία για την καλή του τύχη, την προστασία των θεών και την επιτυχία που είχε το ταξίδι του. Από την επιγραφή μαθαίνουμε, ότι ο Λίχας καταγόταν από την Ακαρνανία (άγνωστο από ποια περιοχή), ήταν γιος κάποιου Πύρρου και ήταν ανώτατος αξιωματούχος (στρατηγός) στην αυλή του Πτολεμαίου. Βρέθηκε στην Απολλινόπολη για δεύτερη φορά, προκειμένου να εκτελέσει μια πολύ απαιτητική και επικίνδυνη αποστολή: να κυνηγήσει και να αιχμαλωτίσει ελέφαντες, όπως ο προκάτοχός του Χαρίμορτος. Προφανώς, η πρώτη του αποστολή είχε στεφθεί με επιτυχία και γι'αυτό κλήθηκε ξανά να πραγματοποιήσει μια επίσης δεύτερη επιτυχής αποστολή. Η φήμη του θα πρέπει να ήταν πολύ μεγάλη, αφού έδωσε το όνομά του σε μια περιοχή της σομαλικής ακτής, αλλά υπήρχαν και βωμοί στην Αίγυπτο που έφεραν το όνομά του όπως αναφέρει ο Στράβωνας.

    Οι ελέφαντες αυτοί, που κάποτε στον Υδάσπη ποταμό προκάλεσαν ρίγη τρόμου στους άντρες του Αλέξανδρου, έναν αιώνα μετά αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι κάθε μεγάλης στρατιωτικής αναμέτρησης. Οι ελέφαντες που θα κυνηγούσαν ο Χαρίμορτος κι  ο Λίχας, θα εκπαιδεύονταν από τους Πτολεμαίους να λειτουργήσουν όπως τα ερπυστριοφόρα άρματα των σύγχρονων στρατών, εναντίον των Σελευκιδών στα εδάφη της Κοίλης Συρίας, μόνιμο πεδίο αντιπαλότητας μεταξύ των δύο δυναστειών.

    Πώς όμως συνέβη, αυτοί οι δύο άντρες, ο ένας από την άγονη Ακαρνανία και ο άλλος από την ορεινή και άγρια Αιτωλία, να χριστούν

κυνηγοί ελεφάντων στο όνομα του βασιλιά Πτολεμαίου, στη χώρα των Φαραώ και στα βάθη στης Αφρικής; Πώς άραγε διαμορφώνονται οι αντιλήψεις και τα συναισθήματα των δύο αυτών ανθρώπων, που από τους πετρώδεις βσκοτόπους του τόπου μας, αντικρίζουν την πλούσια χώρα του Νείλου και σαστίζουν μπροστά στην αδιανόητη για τα ελληνικά δεδομένα, εύκολη καλλιέργεια της γης; Πώς να ένιωσαν όταν βρέθηκαν για πρώτη φορά απέναντι στα μνημειώδη κτίσματα των Αιγυπτίων και στις πυραμίδες; Πώς να δέχθηκαν μια πραγματικότητα όπου αιγυπτιακός και ελληνικός πολιτισμός ήταν ένα σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής εκεί;

    Απάντηση μάλλον, δεν μπορεί να δοθεί. Ωστόσο, η καριέρα του Χαρίμορτου και του Λίχα είναι ενδεικτική της μοίρας χιλιάδων ανθρώπων που έζησαν σε αυτή τη συγκλονιστική εποχή και ταξίδεψαν στα πέρατα της οικουμένης, όπου υπήρχε Ελλάδα. Η δραματική κατάσταση στα τέλη του 3ου αι. π.Χ. στην κυρίως Ελλάδα, με τους συνεχείς πολέμους και συγκρούσεις μεταξύ των Ελλήνων, προμήνυε την επερχόμενη παρακμή, άρα την έκτακτη αναζήτηση νέων τόπων με καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. Όπου ταυτόχρονα, παρά τις υπάρχουσες δυσκολίες και αντιξοότητες επέκτεινε τους ορίζοντες, διέγειρε το φιλοπερίεργο πνεύμα και την εξερευνητική διάθεση των Ελλήνων που έζησαν κατά την ελληνιστική εποχή.