Τίτορμος

    Ο πιο γνωστός ήρωας της ελληνικής μυθολογίας, αναμφισβήτητα είναι ο Ηρακλής, ένας ημίθεος, πασίγνωστος για τους άθλους του, τα σπουδαία του κατορθώματα και την σωματική του δύναμη. Μια δύναμη που δεν ξεπεράστηκε ποτέ στον μυθολογικό κόσμο. Υπήρξε όμως κάποτε ένας άντρας, που χαρακτηρίστηκε
ως νέος Ηρακλής, εξαιτίας της επίσης μεγάλης του δύναμης. Πρόκειται για τον Τίτορμο τον Αιτωλό.

Το ενδιαφέρον στην ιστορία του Τίτορμου είναι ότι δεν πρόκειται για κάποιον ημίθεο ή ήρωα της ελληνικής μυθολογίας, αλλά για πρόσωπο υπαρκτό, όχι γνωστό στο πανελλήνιο, αλλά γνωστό στην περιοχή που έζησε και περιμετρικά αυτής.

   Για τον Τίτορμο, γνωρίζουμε από έναν Ρωμαίο συγγραφέα, τον Κλαύδιο Αιλιανό (175-235 μ.Χ.), έναν λάτρη της ελληνικής παράδοσης, που όλα του τα έργα σχεδόν αναφέρονται στην Ελλάδα. Το πιο γνωστό του ίσως έργο είναι η "Ποικίλη Ιστορία", που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως περιοδικό της εποχής. Πρόκειται για μια ποικιλία ανέκδοτων, ιστοριών, βιογραφιών,  μύθων, φυσικών φαινομένων, ρητών, περίεργων τοπικών εθίμων και όλα αυτά σε 14 βιβλία. Πηγές του είναι οι αρχαιότεροι από αυτόν συγγραφείς, και το έργο του θεωρείται σημαντικό, διότι μας διασώζει πολύτιμες πληροφορίες για τη ζωή στην αρχαία Ελλάδα.

Έτσι, μέσα από τα κείμενα του Αιλιανού, διαβάζουμε το εξής απόσπασμα:

Τιτορμω φασι τω βουκολω απαντησαι τον Κροτωνιατην Μιλωνα, μεγαλοφρονουντα δια την ρωμην του σωματος.

Θεασαμενος ουν μεγαν τον Τιτορμον, εβουλετο αυτου της ισχυος πειραν ποιεισθαι. Ο δε Τιτορμος ελεγε μηδεν μεγα ισχυειν, καταβας δε εις τον Ευηνον ποταμον και θοιματιον αποδυς λιθον λαμβανει μεγιστον, και πρωτον μεν ελκει αυτον προς εαυτον, ειτα απωθει, και δις και τρις τουτο εποιησε, και μετα ταυτα αυτον ηρεν εως εις τα γονατα, και τελος αραμενος επι των ωμων εφερεν οσον επ' οργυιας οκτω και ερριψεν ο δε Κροτωνιατης Μιλων μολις τον λιθον εκινησεν.

Ειτα Τιτορμος επι την αγελην ερχεται, και στας εν μεσω τον μεγιστον ταυρον αγριον οντα λαμβανει του ποδος· και ο μεν αποδραναι εσπευδεν, αλλ' ουκ εδυνατο.
Παριοντα δε ετερον τη ετερα χειρι συναρπασας του ποδος ομοιως ειχε. Θεασαμενος δε ταυτα, ο Μιλων εις τον ουρανον τας χειρας τεινας εφατο· «Τω Ζευ, μη τουτον Ηρακλη ημιν ετερον εσπειρας; ». Εντευθεν ρηθηναι λεγουσι την παροιμιαν Αλλος ουτος Ηρακλης.

    Ένας από τους πιο διάσημους πυγμάχους όλων των εποχών, υπήρξε ο Μίλων από τον Κρότωνα. Νίκησε σε έξι Ολυμπιάδες, επτά φορές στα Πύθια (στους Δελφούς), δέκα φορές στα Ίσθμια και εννέα φορές στα Νέμεα. Και όλα αυτά, μέσα σε 24 χρόνια. Κανείς δεν τον έχει ξεπεράσει μέχρι σήμερα. Ήταν τόσο διάσημος, που ένα σωρό θρύλοι πλέχτηκαν γύρω από το όνομά του και δοξάστηκε όσο κανένας άλλος αθλητής. Ο ίδιος γνώριζε πως ήταν ο δυνατότερος άνθρωπος όλων των εποχών και κανείς δεν θα μπορούσε ποτέ να τον ξεπεράσει σε ρώμη. Μέχρι που έφτασαν στα αυτιά του φήμες για κάποιον Αιτωλό βοσκό, που η μυική του δύναμη ήταν πρωτόγνωρη. Εκείνη την εποχή ο Μίλων πιθανόν βρισκόταν στην Ολυμπία και πήρε την απόφαση να γνωρίσει από κοντά αυτόν τον άνθρωπο και να επιβεβαιώσει ο ίδιος αν ήταν αλήθεια όσα ακούγονταν ή ήταν φήμες.

    Ο βοσκός, ο Τίτορμος, ήταν ένας μεγαλόσωμος άντρας, πιο ψηλός και πιο γεροδεμένος από οποιονδήποτε άντρα της εποχής και κατοικούσε κοντά στον ποταμό Εύηνο της Αιτωλίας και συνήθιζε να

βόσκει τα κοπάδια του στο όρος Χαλκίς (Βαράσοβα).

Όταν συναντήθηκαν οι δύο άντρες, ξεκίνησε μεταξύ τους μια ιδιόμορφη μονομαχία, όχι σώμα με σώμα, όπως συνέβαινε στους αθλητικούς αγώνες, αλλά ένας συναγωνισμός για να φανεί ποιος από τους δύο ήταν ο δυνατότερος. Ύστερα από την επιμονή του Κρότωνα, ο Τίτορμος δέχεται να επιδείξει τις ικανότητές του. Κατεβαίνει στην κοίτη του Εύηνου και έπιασε με τα χέρια του έναν τεράστιο βράχο. Τον μετακίνησε στη γη πολλές φορές και κάποια στιγμή τον έφερε ως τα γόνατά του. Ύστερα τον ανέβασε στους ώμους του και τον μετέφερε 15 περίπου μέτρα μακρυά και τον έριξε κάτω. Έκπληκτος ο Κρότωνας, δοκιμάζει να κάνει το ίδιο, αλλά απέτυχε.

    Ύστερα από εκεί, κατευθύνθηκαν προς το κοπάδι του Τίτορμου κι ο Μίλων ζήτησε από τον Αιτωλό να του δείξει κάτι ακόμη που θα

εντυπωσίαζε τον Κροτωνιάτη αθλητή. Ο Τίτορμος, βρήκε τον πιο άγριο τάυρο του κοπαδιού και τον έπιασε από το πόδι, ακινητοποιώντας το εξαγριωμένο ζώο. Δεν έμεινε μόνο σε αυτό, αλλά ταυτόχρονα έπιασε το πόδι κι ενός δεύτερου ταύρου, κι έτσι ο Τίτορμος κρατούσε δυο αγριότατους ταύρους καθηλωμένους από τη δύναμή του.

    Ο Μίλωνας ο Κρωτονιάτης, που έβλεπε με τα ίδια του τα μάτια αυτά τα θαυμαστά κατορθώματα του Τίτορμου του Αιτωλού, σήκωσε τα χέρια του και είπε: «Ω, Ζεύ! Μη μας έστειλες άλλον τούτο Ηρακλή;»  Τόσο πολύ εντυπωσιάστηκε με τα όσα είδε ο Μίλων και αναγνώρισε στον Τίτορμο την υπεροχή του στη μυική δύναμη. Ήταν αυτός πράγματι, ο πιο δυνατός άντρας του κόσμου. Η φράση που αναφώνησε ο έκπληκτος Μίλων, επικράτησε στη γλώσσα μετέπειτα και όταν ήθελαν οι αρχαίοι Έλληνες να εκφραστούν για τα κατορθώματα κάποιου αθλητή, αναφωνούσαν "Ούτος άλλος Ηρακλής".

    Αυτές είναι οι μοναδικές πληροφορίες που έχουμε για τον Τίτορμο. Η συνάντησή του με ένα ιστορικό πρόσωπο -τον Μίλωνα - αποδεικνύει και την ιστορική του παρουσία στα εδάφη της Αιτωλίας. Εκεί μένει όμως η ιστορία, χωρίς να υπάρχει κάποια συνέχεια. Ο Τίτορμος πιθανόν, ο πιο δυνατός άνθρωπος του κόσμου, παρέμεινε στα βουνά, συνεχίζοντας την ποιμενική του άσημη ζωή, αντίθετα με τον Μίλωνα που λατρεύτηκε και δοξάστηκε. Στην Καλυδώνα, αρχαία πόλη, πολύ κοντά στα μέρη που έζησε ο Τίτορμος, βρέθηκε σημαντικό Ηρώον, με εντυπωσιακό υπόγειο τάφο, όπου βρέθηκε η επιγραφή: "Λέων, νέος Ηρακλής".

Πρόκειται για επιφανή κάτοικο της Καλυδώνας; Για κάποιον σπουδαίο αθλητή της περιοχής; Μήπως ο Τίτορμος βρήκε τελικά στην ιστορία τη θέση που του άξιζε και τιμήθηκε από τους συμπολίτες του; Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, δεν θα το μάθουμε ποτέ.

γη Αιτωλών κι Ακαρνάνων